Tanri İle İnsan arasındaki Elçiler
Semavî dinler (Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam), yalnızca Tanrı’nın varlığını ve birliğini değil, aynı zamanda Tanrı’nın insana yol göstermesini de temel ilke kabul ederler. Bu yol gösterme, peygamberlik müessesesi aracılığıyla gerçekleşir. Peygamber, Tanrı ile insan arasındaki bağı kuran elçidir. Ancak peygamberlik kavramının anlamı, kapsamı ve rolü her bir semavî dinde farklı şekillerde yorumlanmıştır.
Yahudilikte Peygamberlik
- Yahudi geleneğinde peygamberlere “Nevi’im” denir.
- Onlar, İsrailoğullarını Tanrı’ya sadık kalmaya çağıran, ahlaki yozlaşmalara karşı uyarılarda bulunan ve geleceğe dair haberler veren kişilerdir.
- Önemli Peygamberler: Musa (en büyük peygamber kabul edilir), İlyas, Yeşaya, Yeremya, Hezekiel.
- Musa, Sina Dağı’nda Tanrı’dan Tevrat’ı almasıyla Yahudi peygamberliğinin zirvesi kabul edilir.
- Yahudilikte peygamberlik, İsrail halkına özeldir ve çoğunlukla kavim merkezli bir görevi vardır.
Hristiyanlıkta Peygamberlik
- Hristiyanlık, Yahudi peygamberlerini kabul eder; ancak peygamberlik kurumunu İsa Mesih’in şahsında tamamlanmış görür.
- İsa, yalnızca bir peygamber değil, Tanrı’nın kelamı ve Oğul olarak kabul edilir. Bu nedenle Hristiyanlıkta peygamberlik “Mesih’te son bulmuş” bir müessese olarak görülür.
- Yeni Ahit’e göre, peygamberler İsa’nın gelişini önceden müjdeleyen kişilerdi.
- İsa’dan sonra peygamberlik vahiy getiren bir kurum olmaktan çok, Kilise içindeki karizmatik bir görev olarak sürmüştür (örneğin Pavlus’un yazılarında “peygamberlik ruhu”ndan bahsedilir).
İslam’da Peygamberlik
- İslam’da peygamberlik, insanlığın yolunu aydınlatan en temel ilahi kurumdur.
- Peygamber (Nebi): Kendisine vahiy gelen kişi.
- Resul: Kendisine kitap ve yeni bir şeriat verilen peygamber.
- Kur’an’a göre, “Her ümmete bir peygamber gönderilmiştir.” (Nahl, 36).
- İslam, peygamberliği evrensel bir boyutta ele alır; yalnızca bir kavme değil, tüm insanlığa yönelik olarak.
- Son Peygamber: Hz. Muhammed, “Hatemu’n-Nebiyyîn” (peygamberlerin sonuncusu) olarak kabul edilir.
- İslam’daki peygamberlik anlayışı, hem vahiy ile öğretiyi hem de ahlaki örnekliği içerir. Peygamberler “üsve-i hasene” yani en güzel örneklerdir.
Peygamberliğin Ortak Özellikleri
Her üç dinde de peygamberliğin belirgin ortak yönleri vardır.
- Tanrı’nın Sözcüsü: Peygamberler kendi adlarına değil, Tanrı adına konuşurlar.
- Ahlaki Rehberlik: Toplumları adalete, doğruluğa ve Tanrı’ya bağlılığa çağırırlar.
- Mucize: Tanrı’nın kudretini göstermek için olağanüstü olaylar (Musa’nın denizi yarması, İsa’nın mucizeleri, Kur’an’ın nazil olması).
- Toplumsal Misyon: Peygamberler sadece bireysel değil, toplumsal dönüşümün de öncüsüdür.
Farklılıkların Boyutu
- Yahudilik: Peygamberliği tarihsel ve kavme özgü bir görev olarak görür.
- Hristiyanlık: Peygamberliği Mesih’te nihai bulur; İsa’nın şahsı tüm peygamberliklerin doruğudur.
- İslam: Peygamberliği evrensel ve süreklilik arz eden bir hakikat olarak kabul eder; Hz. Muhammed ile tamamlandığını ilan eder.
Peygamberlik: İlahi Mesajın Yolu
Peygamberlik, insanlığın ilahi rehberlik olmadan yolunu bulamayacağı fikrine dayanır. Yahudilik’te uyarı, Hristiyanlık’ta kurtuluş, İslam’da ise hem uyarı hem de tamamlanış olarak tezahür eden peygamberlik kurumu, Semavî dinlerin kalbinde yer alır. Bugün teolojik tartışmalarda peygamberlik, yalnızca tarihsel bir kurum değil, aynı zamanda ilahi hakikatin insanlığa sesleniş biçimi olarak görülmektedir.
Kaynaklar:
- Karen Armstrong, Tanrı’nın Tarihi
- Fazlur Rahman, Major Themes of the Qur’an
- Hans Küng, Judaism: Between Yesterday and Tomorrow
- Huston Smith, The World’s Religions
Bir yanıt yazın