Evrensel Bir Köprü
İnsanlık tarihi boyunca ışık, yalnızca fiziksel bir olgu olarak değil, aynı zamanda hakikatin, bilginin, aydınlanmanın ve ilahi tecellinin sembolü olarak düşünülmüştür. Işık, hem gözle görülebilir bir gerçekliktir hem de insanın ruhsal ve zihinsel yolculuğunda derin anlamlar taşır.
Bir yanda tasavvuf, ışığı ilahi hakikatin yeryüzündeki yansıması olarak yorumlarken, diğer yanda bilim, ışığı evrenin temel yapı taşlarından biri, doğa yasalarının anlaşılmasında kilit bir unsur olarak ele alır. Bu iki yaklaşım, farklı disiplinlerden gelseler de ışık kavramının insan zihninde nasıl evrensel bir köprü olduğunu gösterir.
Tasavvufta Işık: İlahi Nurun Sembolü
Tasavvufta ışık, özellikle “nur” kavramıyla ifade edilir. Kur’an-ı Kerim’de yer alan “Allah göklerin ve yerin nurudur” (Nur Suresi, 24/35) ayeti, sufiler için ışığın hakikat yolculuğundaki merkezi rolünü belirlemiştir.
- Nur-u Muhammedî: Sufilere göre evrenin yaratılışının ilk sebebi olan “Muhammedî Nur”, bütün varlığın kaynağıdır. Tüm yaratılmışlar, bu nurun farklı derecelerde yansımalarıdır.
- Kalbin Işığı: Sufiler, kalbi bir aynaya benzetir. Kalp arındıkça, üzerine düşen ilahi ışığı daha berrak bir şekilde yansıtır. Bu yüzden zikir, tefekkür ve ibadet, kalbin üzerindeki pası kaldıran süreçlerdir.
- Marifet Işığı: İrfan yolunda ilerleyen derviş, bilgiye akılla değil, kalbine doğan bir “nur” ile ulaşır. Bu ışık, hakikati kavramanın ve ilahi huzura yaklaşmanın sembolüdür.
Mevlânâ, Mesnevî’sinde ışığı mecaz olarak kullanır.
“Güneşin ışığını gözünle değil, gönlünle gör, çünkü gönül gözü açıldığında hakikat güneşi doğar.”
Tasavvufta ışık yalnızca görülen bir şey değil, ruhu hakikate yönlendiren bir rehberdir.
Bilimde Işık: Evrenin Temel Anahtarı
Bilim için ışık, evrenin anlaşılmasında temel bir araçtır. Modern fizik, ışığın hem parçacık (foton) hem de dalga özelliği taşıdığını keşfederek doğanın en derin sırlarını çözmede büyük adımlar atmıştır.
- Elektromanyetik Spektrum: Gözle görebildiğimiz ışık, aslında çok daha geniş bir elektromanyetik spektrumun küçük bir kısmıdır. Radyo dalgalarından gama ışınlarına kadar tüm bu dalgalar, evrenin işleyişini anlamamızı sağlar.
- Görelilik ve Işık Hızı: Einstein’ın özel görelilik teorisinde ışık hızı, evrendeki mutlak sınırdır. Zaman, mekân ve kütle kavramları ışık hızına bağlı olarak şekillenir.
- Kozmik Mesajcı: Astrofizikte ışık, yıldızlardan ve galaksilerden bize ulaşan en önemli bilgi kaynağıdır. Evrenin yaşını, yapısını ve genişlemesini anlamamız, ışığın bize taşıdığı verilerle mümkün olmuştur.
- Kuantum Gerçeklik: Işığın hem dalga hem parçacık gibi davranması, klasik mantığın ötesine geçmemizi zorunlu kılar. Bu yönüyle ışık, modern bilimin de “gizemli” unsurlarından biridir.
Tasavvuf ve Bilim Arasında Işık
Işık kavramı, hem bilim hem de tasavvuf için bir hakikat anahtarıdır. Aralarındaki fark, bakış açılarıdır:
- Tasavvuf, ışığı ilahi kaynağın bir tecellisi olarak görür.
- Bilim, ışığı evrenin doğa yasalarını açıklayan fiziksel bir olgu olarak inceler.
Bununla birlikte ikisi de ışığı, bilinmeyenden bilinene açılan kapı olarak kabul eder.
Bir derviş, ışığın kalbine doğduğunda hakikati kavradığını söyler; bir fizikçi ise ışığın kırılma, yansıma veya spektrum özelliklerini incelerken evrenin işleyişine dair hakikatleri keşfeder. Farklı yollardan yürünse de her ikisi de ışığın peşinde gerçeğe yaklaşır.
Evrensel Bir Metafor
Işık, insan zihninde ve ruhunda evrensel bir metafordur. Tasavvufta ilahi nur, bilimde elektromanyetik enerji olarak karşımıza çıkar. Ancak her iki yaklaşım da şunu söyler: Işık olmadan hiçbir şey görünmez, hiçbir şey anlaşılmaz.
Tasavvufta ışık, hakikat yolcusunu karanlıktan kurtarıp ilahi huzura ulaştırır, bilimde ise evrenin sırlarını açığa çıkaran en temel araçtır. Belki de bu nedenle ışık, insanlığın ortak dilidir.
Kaynaklar:
- Kur’an-ı Kerim, Nur Suresi, 24/35.
- Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, Mesnevî.
- Carl Sagan, Kozmos.
- Stephen Hawking, Zamanın Kısa Tarihi.
- Albert Einstein, Relativity: The Special and the General Theory.
- Fritjof Capra, Fiziğin Tao’su.
Bir yanıt yazın