Gavs-ı Azam ve Kadiriyye’nin Kurucusu
İslam dünyasında “Gavs-ı Azam” (en büyük yardım edici) unvanıyla anılan Abdülkadir Geylânî, sadece bir mutasavvıf değil, aynı zamanda büyük bir alim ve mürşid olarak kabul edilmiştir. Kadiriyye tarikatını kurarak, tasavvufu hem şeriat hem de tarikat boyutuyla sistemleştirmiş, İslam coğrafyasının dört bir yanında milyonlara ışık tutmuştur. Onun öğretileri, hem şeriatın zahirini hem de tasavvufun batınını birleştirmesiyle dikkat çeker.
Hayatı
- Doğumu: 1077, Geylan (bugünkü İran sınırları).
- Eğitimi: Küçük yaşta Bağdat’a giderek fıkıh, hadis, kelam ve tasavvuf ilimlerini öğrenmiştir.
- Şeyhliği: Uzun yıllar çile ve riyazatla nefsi terbiye ettikten sonra Bağdat’ta irşad faaliyetlerine başladı.
- Ömrü: Sohbetleriyle hem alimleri hem halkı etkiledi, yüzlerce müridi oldu.
- Vefatı: 1166’da Bağdat’ta vefat etti. Kabri hâlen ziyaret edilmektedir.
Öğretileri
1. Şeriat ve Tarikat Dengesi
Geylânî’ye göre şeriat (dış disiplin) ve tarikat (iç disiplin) birbirinden ayrılmaz. Çünkü hakiki mürid, hem şeriata bağlı olur, hem de tasavvufun manevi derinliğini yaşar.
2. Tevekkül ve Teslimiyet
Ona göre derviş, her şeyde Allah’a güvenmeli ve tam teslimiyetle O’na yönelmelidir.
3. Zühd ve Takva
Dünyaya meyletmemek, nefsi terbiye etmek ve kalbi arındırmak temel ilkelerindendir.
4. Sevgi ve Hizmet
İnsanlara merhametle yaklaşmayı, aynı zamanda ilim ve hikmeti paylaşmayı en önemli vazife kabul etmiştir.
Sözlerinden Örnekler
- “Ayağım, bütün velilerin boynu üzerindedir.” (Bu söz, onun manevi otoritesini ve “kutbiyet” makamını simgeler.)
- “Müridin kalbi, Allah’tan başkasına bağlanmamalıdır.”
- “Zenginlik mal çokluğu değil, kalp tokluğudur.”
Kadiriyye Tarikatı
- Kuruluşu: Abdülkadir Geylânî’nin öğretileri etrafında şekillenmiştir.
- Yayılışı: Bağdat’tan başlayarak tüm İslam dünyasına yayılmıştır. Ayrıca Kuzey Afrika, Anadolu, Balkanlar ve Hindistan’da güçlü bir etkiye sahip olmuştur.
- Prensipleri: Zikir, hizmet, ilim, takva ve topluma faydalı olmak.
Mirası
- “Gavs-ı Azam” unvanıyla İslam dünyasında en çok tanınan mutasavvıflardan biridir.
- İlim, ahlak ve tasavvufu bir araya getirerek “ideal mürşid” tipini ortaya koymuştur.
- Kadiriyye tarikatı asırlar boyunca milyonlarca insanın manevi yolculuğuna rehberlik etmiştir.
Kaynaklar:
- Süleyman Uludağ, Tasavvuf Tarihi
- Abdülkadir Geylânî, Fütûhü’l-Gayb
- Annemarie Schimmel, İslam’ın Mistik Boyutları
Bir yanıt yazın