Işıktan Varlığa, Varlıktan Bilince
Kur’an’daki Nur Suresi 35. ayeti, İslam düşünce tarihinde en çok yorumlanan, en derin metafizik ve ezoterik anlamları taşıyan ayetlerden biridir. Bu ayet yalnızca “Tanrı ışıktır” demez, aynı zamanda varlığın yapısını,
bilincin doğasını ve ruhun Tanrı’ya dönüş yolculuğunu da açıklar.
“Allah, göklerin ve yerin nurudur. O’nun nurunun misali, içinde lamba bulunan bir kandillik gibidir, lamba bir billur içindedir, billur ise sanki inciye benzer bir yıldızdır..” (Nur Suresi, 24/35)
Işığın Kaynağı “Allah, göklerin ve yerin nurudur”
Tasavvufta “nur”, hem varlığın kaynağı hem de bilginin ta kendisidir. İbn Arabî’ye göre “Nur”, Allah’ın Zât’ının yaratılışta görünür hâle gelmesidir. Yani var olan her şey, “nur”un farklı yoğunluklarda yansımasından ibarettir.
Bu bakış açısı, modern fiziğin enerji ve madde ilişkisinin yorumlarıyla da örtüşür. Einstein’ın formülündeki gibi, madde sıkıştırılmış enerjidir, tasavvufi açıdan ise, madde yoğunlaşmış nurdur.
Daha önce “Tasavvufta ve Bilimde Işık Kavramı” başlıklı yazımızda, ışığın hem fiziksel hem ruhsal anlamda “bilincin taşıyıcısı” olarak nasıl yorumlandığını detaylı biçimde ele almıştık.
“Kandilin içindeki lamba” Ruhun Işığı
Ayetin ikinci kısmında “içinde lamba bulunan kandil” ifadesi geçer. Bu, Sufiler tarafından insan kalbinin sembolü olarak yorumlanmıştır.
- Kandil: Kalp kabı, İlahi nurun yansıdığı mekân.
- Lamba: Ruhun özü, saf farkındalık.
- Yağ: İlahi sevgi ve bilgi, ateşi sürekli canlı tutan kaynak.
Mevlânâ’ya göre bu lamba, insanın içinde yanan hakikat arayışıdır. Her nefeste yanar, her gaflette söner. İnsan, zikir ve tefekkürle bu lambayı yeniden tutuşturur.
Billur Cam ve Parlak Yıldız: Şeffaf Bilinç
“Billur cam” benzetmesi, tasavvufi dilde arınmış kalbi anlatır. Cam, nurun önünde engel değildir, aksine geçirgendir. Yani insan kalbi benlik perdesinden arındığında, ilahi nur doğrudan bilince akar.
Bu aşamada kişi, artık Tanrı’yı dışarıda aramaz, çünkü O’nun ışığını kendi içinde görmeye başlar.
“İçinde O’nu arayan, kendini kaybettiğinde bulur.” – Hallâc-ı Mansûr
Işık, Bilinç ve Kuantum Gerçekliği
Modern fizik, ışığın hem parçacık hem dalga doğasına sahip olduğunu ortaya koydu. Bu çift doğa, tasavvufi “zâhir ve bâtın” kavramını hatırlatır.
- Zâhir: Gözle görünen, form.
- Bâtın: Görünmeyen, anlam.
Kuantum alan teorisine göre tüm madde, bir enerji alanı içinde titreşir. Tasavvuf ise bu titreşimin “zikrullah” yani ilahi anma frekansında denge bulduğunu söyler.
Bu konuda daha fazla bilgi için “Tevhid Bilinci ve Kuantum Alan Teorisi” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. Orada bilimin ve tasavvufun “birlik yasası” etrafında nasıl birleştiğini detaylıca anlatmıştık.
“Ne doğuya ne batıya ait olmayan zeytin ağacı”
Bu ayet bölümü, zaman ve mekân ötesi hakikati temsil eder. Doğu-batı, madde-ruh, iyi-kötü gibi dualiteler insan algısının sınırıdır. Oysa ilahi nur bu sınırların ötesindedir, birlik bilincidir. Bu, sufilerin “tevhid” dediği hakikattir. Yani tüm karşıtlıkların ilahi dengede birleştiği farkındalık hâlidir.
Bu kavramı derinlemesine anlamak isterseniz, “Tevhid Bilinci” başlıklı yazımızda bu farkındalık dönüşümünü modern insan açısından yorumlamıştık.
“Işık üstüne ışık” İdrakin Katmanları
Bu ifade, insan bilincinin tekâmül mertebelerini anlatır. Her farkındalık düzeyi, bir öncekini aydınlatır. Yani insan, hakikati bir defada değil, katman katman fark eder.
İbn Arabî bu durumu “marifet mertebeleri”yle açıklar.
- İlim: Bilmek.
- İrfan: Bileni bilmek.
- Hikmet: Bilginin ışığında yaşamak.
Her bir mertebe, “ışık üstüne ışık”tır ve yolun sonunda insan, ışığın kendisiyle bir olur. “Allah nurdur” demek, “Varlık nurdur” demektir.
Modern Yorum: Işık Birlik Bilincidir
Bugün nöroteoloji ve kuantum bilinç araştırmaları, bilincin yalnızca beyinde değil, evrensel bir enerji alanında yer aldığını göstermeye başladı.
Tasavvuf da tam olarak bunu söyler. Kalp, Allah’ın nuruna açıldığında, insan artık bireysel bir zihin değil, ilahi bilincin bir dalgası hâline gelir.
Bu durumda Nur Suresi, sadece bir ayet değil, varoluşun özeti hâline gelir. “Işık, ışığı fark eden bilincin ta kendisidir.”
Kaynaklar:
- İmam Gazâlî, Mişkâtü’l-Envar.
- İbn Arabî, Fütûhâtü’l-Mekkiyye.
- Fritjof Capra, The Tao of Physics.
- Kur’an-ı Kerim, Nur Suresi, 24/35.
- Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Mesnevî.
- David Bohm, Wholeness and the Implicate Order.
Bir yanıt yazın